Do studiowania w wyższej uczelni może być dopuszczona wyłącznie osoba posiadająca świadectwo dojrzałości.

Ci, którzy legitymują się świadectwem dojrzałości uzyskanym za granicą, mogą ubiegać się o przyjęcie na studia w polskiej uczelni pod warunkiem, że świadectwo to zostanie przez kuratora oświaty, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kandydata, uznane za równorzędne ze świadectwem uzyskanym w polskiej publicznej szkole średniej.

Rekrutacja

Na mocy ustawy o szkolnictwie wyższym z 12 września 1990 r., (Dz. U. Nr 65 poz. 285 Dział V, rozdz. I) wszelkie decyzje o rekrutacji należą bezpośrednio do szkół wyższych. To od decyzji ich Senatów zależy, jakie będą szczegółowe zasady rekrutacji kandydatów. Zasady te uczelnie mają obowiązek ogłosić do końca roku poprzedzającego kolejny rok akademicki, jednak w 2004 r. zobowiązane były do wcześniejszego przygotowania kryteriów rekrutacji dla absolwentów z nowa maturą (do czerwca 2004 r.), W wielu uczelniach podstawą rekrutacji będzie konkurs świadectw maturalnych, w innych przyjęci zostaną wszyscy kandydaci, jeśli ich liczba nie przekroczy ustalonego z góry limitu, wiele uczelni szykuje dla wszystkich kandydatów (tzn. ze starą i nową maturą) dodatkowe elementy rekrutacji, jak testy przydatności do studiów, itp.
Egzaminy wstępne są odpłatne (w roku akad. 2004/2005 była to kwota 75-80 zł), przy czym zapewne nie zmieni się ta suma dla staromaturzystów, natomiast może ulec zmniejszeniu w przypadku nowomaturzystów, (decyzję podejmuje Minister Edukacji). Państwowe szkoły wyższe nie pobierają opłat za studia dzienne (płacą jednak ci studenci dzienni, którzy powtarzają rok lub przedmiot). Odpłatne są studia wieczorowe i zaoczne. Rozpiętość opłat - w zależności od kosztów kształcenia na danym kierunku - wynosi obecnie średnio od 1000 do 2500 złotych za semestr (choć są i takie wydziały, gdzie sumy te są kilka razy wyższe). Decydując się na studia zaoczne lub wieczorowe warto więc precyzyjnie sprawdzić, co za te, spore przecież pieniądze, uczelnia oferuje. Dotyczy to również uczelni niepaństwowych.

Dokumenty

Komplet dokumentów do szkół wyższych należy składać bezpośrednio w uczelni. Szkoły wyższe wymagają najczęściej formularza-ankiety (należy pobrać ją w wybranej uczelni lub w szkole), podania wraz z życiorysem, zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do podjęcia studiów na wybranym kierunku, 3 - 5 fotografii (bez nakrycia głowy) w formacie legitymacyjnym i oryginału świadectwa maturalnego lub równoważnej mu kopii. Ponieważ duża część kandydatów zdaje egzaminy na kilka kierunków, uczelnie zazwyczaj przyjmują, że niezłożenie w ustalonym czasie oryginału świadectwa maturalnego oznacza rezygnację ze studiów na tym kierunku. Od kandydatów na studia zaoczne i wieczorowe nie jest wymagane świadectwo z zakładu pracy. Oznacza to, że studia te dostępne są także dla młodzieży niepracującej.
Niektóre szkoły (np. akademie sztuk pięknych) żądają złożenia tzw. prac domowych (rysunki własne, obrazy itp.), niektóre jednocześnie z kompletem dokumentów domagają się zgłoszenia, czy kandydat będzie ubiegał się o miejsce w domu studenckim lub o jakąkolwiek inną formę pomocy socjalnej. W naszym informatorze o szkołach wyższych staramy się precyzować szczegółowe wymogi szkół w tych przypadkach, kiedy odbiegają one od wymogów ogólnych.

Po indeks na skróty

Luksus ten mają laureaci i finaliści centralnego etapu wszystkich olimpiad przedmiotowych (w odniesieniu do kierunków studiów odpowiadających tematyce danej olimpiady). Jednak nie ma sztywnych reguł co do honorowania olimpijskich dyplomów - o wszystkim stanowią uchwały Senatów uczelni lub nawet rad wydziałów.

Szansa dla wytrwałych

W wielu uczelniach usankcjonowano też status wolnego słuchacza, podejmując decyzje o przeznaczeniu dodatkowej puli - nie więcej jednak niż kilka procent limitu miejsc - dla tych, którzy zdali egzamin, ale nie starczyło dla nich studenckich indeksów. Jeśli są dostatecznie pracowici i wytrwali - oraz stać ich na wniesienie stosownych opłat, rzędu ok. 500 złotych za semestr - mogą uczestniczyć w zajęciach pierwszych dwóch semestrów studiów, zaś po uzyskaniu wszystkich zaliczeń i zdaniu egzaminów otrzymać upragniony indeks i dołączyć do tych, którzy studiują bezpłatnie w trybie dziennym.

Pomoc materialna dla studentów

O podziale świadczeń pomocy materialnej dla studentów decydują władze szkoły wyższej wspólnie z samorządami studenckimi - w praktyce większość uczelni delegowała te uprawnienia w całości na samorządy. W lipcu 2004 r. weszła w życie zmiana ustawy o szkolnictwie wyższym, która rozszerzyła krąg osób uprawnionych do otrzymania świadczeń pomocy materialnej oraz pożyczek i kredytów studenckich. Możliwość ubiegania się o pomoc materialną w praktyce mają wszyscy studenci, niezależnie od trybu studiowania (dzienny, wieczorowy, zaoczny, eksternistyczny) oraz typu uczelni (państwowa, niepaństwowa). Zmieniała się także "filozofia" podziału pieniędzy otrzymywanych na pomoc materialną dla uczelni, na - jak twierdzą niektórzy - bardziej sprawiedliwą. Od 2004 r. całość środków przeznaczonych na pomoc materialną ma trafić bezpośrednio do rąk studentów, i to student decyduje, czy gdzie będzie mieszkał w akademiku, czy w prywatnej stancji i gdzie będzie jadać (poprzednio część środków uczelnie przeznaczały na dofinansowanie akademików i studenckich stołówek).
Zatem od października 2004 r. są to następujące świadczenia: w stypendium socjalne, którego wysokość może zostać zwiększona w związku z ponoszeniem dodatkowych kosztów z tytułu niepełnosprawności (potwierdzonej orzeczeniem), a w przypadku studiów dziennych także z tytułu zakwaterowania w domu studenckim lub innym obiekcie, jeżeli codzienny dojazd z miejsca zamieszkania do uczelni uniemożliwiałby lub znacznie utrudniał studiowanie, możliwość zwiększenia stypendium dotyczy także niepracującego małżonka lub dzieci;

* stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie (wsparcie od stycznia 2005);
* zapomogi.

Wysokość dochodu uprawniającego studenta do ubiegania się o stypendium socjalne nadal będzie ustalał rektor w porozumieniu z samorządem studenckim, przy czym w znowelizowanej ustawie zapisano, że miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie studenta nie może być określona na poziomie wyższym niż 569 zł netto.
Odrębną formą są tzw. stypendia ministra edukacji (przyznawane na wniosek uczelni) za osiągnięcia w nauce. O nagrodę tę mogą się ubiegać najlepsi studenci (średnia ocen min. 4,5), wyróżniający się ponadto osiągnięciami naukowymi i aktywnością społeczną. W roku akademickim 2004/2005 wynosiło ono 900 zł., takie stypendium otrzymały 7752 osoby spośród 1520 ubiegających się o to prestiżowe stypendium. Od 1998 roku został wprowadzony system kredytów studenckich, które udzielane są przez banki komercyjne z dopłatą do oprocentowania z budżetu państwa. O kredyt mogą ubiegać się studenci szkół wyższych i wyższych szkół zawodowych bez względu na typ uczelni i system studiów, pod warunkiem że rozpoczną studia przed ukończeniem 25 roku życia. W roku akad. 2004/2005 rata kredytu wzrosła do 600 zł miesięcznie. Maksymalną wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie, uprawniają studenta do ubiegania się o kredyt określa minister oświaty pod koniec roku, w 2003 r. suma to wynosiła 1400 zł. W ciągu sześciu lat funkcjonowania z kredytu skorzystało już 219,8 tys. studentów.

Uczelnie niepaństwowe

Ustalają one odrębne zasady studiowania i wymogi klasyfikacyjne. Zazwyczaj są uczelniami trzyletnimi, dającymi tytuł licencjata (z 63 magisterskimi wyjątkami - patrz rozdział: "Uczelnie niepaństwowe"). We wszelkich decyzjach dotyczących studiowania trzeba brać pod uwagę, że ukończenie większości kierunków studiów licencjackich automatycznie nie daje możliwości kontynuowania nauki na uzupełniających studiach magisterskich w uczelniach państwowych, chyba, ze uczelnie zawarły osobne porozumienia. Wówczas konieczne jest zdanie dodatkowych egzaminów, dopasowujących wiedzę licencjata do programu realizowanego na studiach magisterskich.

13 kluczowych pytań

Na co należy zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o studiach? Oto podręczna ściągawka:

* Akredytacja. Państwowa Komisja Akredytacyjna to instytucja powołana do pilnowania jakości kształcenia, tj. sprawdzania, czy uczelnie kształcą według ustalonych standardów. Dotąd sprawdziła ponad 450 tzw. jednostek organizacyjnych (kierunków) uczelni w całej Polsce (jest ich ok. 4 tys.). Taka kontrola ma sens, bo przecież nie studiuje się na całej uczelni, a na określonym kierunku. Eksperci PKA przygotowują rekomendację, na podstawie której powstaje jedna z trzech ocen pracy uczelni na konkretnym kierunku: pozytywna, warunkowa albo negatywna. Ocena pozytywna oznacza, że dany kierunek spełnia wszystkie kryteria, według których oceniane są poszczególne jednostki. Ocena warunkowa jest sygnałem, że w ciągu roku konieczne są konkretne, opisane przez komisję zmiany, które ponownie zostaną sprawdzone. Kierunek z oceną negatywną nie może prowadzić rekrutacji na kolejny rok akademicki.
* Wiek szkoły. Wiadomo, że najstarsze uczelnie niepaństwowe istnieją zaledwie 14 lat. Jednak im uczelnia starsza, tym łatwiej dowiedzieć się, jak dają sobie radę jej absolwenci, jakie są obiegowe opinie na jej temat, zaobserwować, czy jej rozwój i osiągnięcia postępują wraz z wiekiem, czy powstają nowe kierunki.
* Uprawnienia i drożność. Nie chodzi tylko o to, czy uczelnia prowadzi zajęcia wyłącznie na poziomie licencjackim, czy ma też uprawnienia do prowadzenia studiów na poziomie magisterskim, choć dla wielu może być ważne, żeby w jednych murach dojść do tytułu magistra, a może nawet dalej (pięć uczelni niepaństwowych ma uprawnienia do nadawania tytułu naukowego doktora, jedna - doktora habilitowanego). Ważne jest także, czy uczelnia zadbała o możliwości dalszego studiowania swoich absolwentów po licencjacie, zawierając na przykład dwustronne umowy z uczelniami akademickimi (czyli: mającymi uprawnienia do kształcenia na poziomie magisterskim, nadawania doktoratów i habilitacji). Takie umowy są sygnałem, że uczelnie akademickie uznają program kształcenia i autoryzowały program studiów na uczelni niepaństwowej. To jest właśnie drożność kształcenia: możliwość dalszego studiowania bez konieczności uzupełniania czy powtarzania jakiegoś materiału.
* Umowa. Tyle macie praw, ile zostało zawartych w statucie szkoły i umowie, którą każdy podpisze z uczelnią. Trzeba więc zawczasu tę umowę przeczytać i o wszystko pytać.
* Sposób rekrutacji. Nie ma tu jednoznacznej reguły, ponieważ wiele zależy od przyjętej przez uczelnię filozofii. Są takie, które z założenia dają szansę każdemu, kto ma maturę, ale prowadzą ostrą selekcję podczas studiów (szczegóły podajemy w Informatorze przy każdej uczelni).
* Zaplecze materialne uczelni. To dość ważne kryterium, bo mówi, czy uczelnia inwestuje w swój rozwój. Chodzi o własne budynki (kampus), których dorobiła się uczelnia. Takie zaplecze może dowodzić, że uczelnia nie powstała na chwilę i zwinie żagle w gorszych czasach, ale ma długoterminowe plany, co gwarantuje, że zakończycie naukę tam, gdzie ją rozpoczęliście.
* w Kadra naukowo-dydaktyczna. Warto ustalić, kto konkretnie będzie prowadził z wami wykłady i zajęcia, czy przeważają nauczyciele na tzw. pierwszym etacie, czyli zatrudnieni na stałe. Jeżeli tak, to oznacza, że związali swoje plany zawodowe z tą uczelnią, więc zależy im na jej rozwoju i sukcesach. Program nauczania. Chodzi o wypełnianie tzw. standardów kształcenia, które są ustalane przez ministra edukacji dla każdego kierunku. Częściowo mówi o tym akredytacja PKA. Ale warto też spytać o to, co uczelnia proponuje poza tym standardem, co już jest wartością dodaną, stanowiącą o konkurencyjności waszego dyplomu. Pytajcie, czy umożliwia zdobywanie certyfikatów i jakich, bo one liczą się wśród europejskich pracodawców.
* Staże i praktyki. Bez nich trudno nie tylko o prawdziwe studiowanie, które wymaga konfrontacji teorii z praktyką, ale też o kontakty, które mogą zaowocować przyszłą pracą i doświadczenie, którym będzie się można pochwalić w swoim CV. Uczelnia powinna umożliwić odbywanie praktyk, które są wymagane w programie studiów. Zapytajcie, czy to robi.
* Współpraca zagraniczna. Z jakimi uczelniami, firmami i instytucjami zagranicznymi współpracuje uczelnia, o której myślicie. Jaki to rodzaj współpracy? Czy ma dwustronne wymiany studentów, czy umożliwia praktyki? Poproście o kontakty z osobami, które z takich możliwości już skorzystały.
* Pomoc finansowa. Liczące się uczelnie starają się o dobrych studentów - dzięki nim podnosi się poziom kształcenia, a tym samym - renoma uczelni. Dlatego oferują stypendia za dobre wyniki, co motywuje do pracy, stosują też inne gratyfikacje, na przykład za sukcesy sportowe, działalność studencką, kulturalną. Do stypendiów socjalnych od roku mają prawo wszyscy studenci.
* Czesne. Trzeba wiedzieć, za co, ile i kiedy macie płacić. Jeśli płacicie co miesiąc, to czy również za miesiące wakacyjne. Dowiedzcie się, czy istnieją jakieś możliwości zwrotu czesnego wówczas, gdy kierunek otrzyma ocenę negatywną PKA i jakie rozwiązanie zaproponuje wówczas uczelnia.
* Życie studenckie. Bez niego studia to nie studia. I rzecz nie tylko w zabawie, szaleństwach i studenckiej wolności (zwłaszcza że coraz mniej osób ma na to czas), ale w możliwości rozwoju w studenckich kołach naukowych, organizacji życia kulturalnego, wolontariacie. To jest druga strona studenckiego życia, równie cenna i ważna dla w przyszłej pracy i osobistego rozwoju. Doceńcie uczelnie, które to umożliwiają!

Źródło: Perspektywy