Z powodu małej powierzchni kraju system edukacji w Luksemburgu jest dość mocno scentralizowany. Większość najważniejszych decyzji podejmowana jest przez Ministerstwo Edukacji Narodowej (Ministère de l’Éducation nationale) oraz przez władze lokalne.

Obowiązek szkolny obejmuje dzieci w wieku powyżej 6 lat i trwa on do czasu, aż ukończą one 16 lat. W przypadku, gdy dziecko rozpoczyna naukę w wieku 4 lat okres edukacji przymusowej trwa dwa lata dłużej.

Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w systemie edukacji w Luksemburgu jest bezpłatny dostęp do nauki. Bezpłatna edukacja obejmuje także dzieci obcokrajowców i nie dotyczy tylko okresu przymusowej nauki.

W przeciwieństwie do innych krajów są tylko dwie ogólnodostępne, alternatywne formy szkół dla edukacji państwowej dla uczniów i ich rodziców:
- dla poziomu podstawowego: szkoły wyznaniowe oferujące ogólnie dostępny program
- dla edukacji przedszkolnej, podstawowej i części ponadpodstawowej: prywatna Waldorf School, która stosuje odrębne zasady nauczania, bazujące na pracy Rudolpha Steinera

W zasadzie tylko placówki, w których nauka jest bezpłatna są w pełni finansowane przez państwo. Wyznaniowe szkoły, realizujące dokładnie ten sam program co szkoły państwowe, ze środków publicznych są finansowane częściowo.

Edukacja przedszkolna

Ten etap daje przygotowanie do szkoły podstawowej. Nie jest obowiązkowy.

Do przedszkoli (Spillschoul) posyłają swoje dzieci zazwyczaj pracujący rodzice, którzy nie mają czasu, by opiekować się pociechami w domu. Jednym z głównych zadań tego etapu jest przygotowanie do szkoły dzieci, którym zbliża się obowiązek nauki. Edukacja przedszkolna ma zadanie dbać o rozwój ogólny uczniów.

Placówki przedszkolne zwykle tworzone są w połączeniu ze szkołami podstawowymi. Nie mają osobnych dyrektorów.

Klasy są koedukacyjne. Każda klasa ma pełnoetatowego nauczyciela-opiekuna.

Alternatywą dla szkół państwowych jest wspomniana już Waldorf School. Uczniowie uczęszczający do niej nie mają obowiązku uczęszczać do szkół państwowych.

Drugi wyjątek stanowi European School, a dokładniej mówiąc jej moduł przedszkolny, z możliwością nauki w jednym z dziewięciu języków.

Szkolnictwo podstawowe

Nauka w szkole podstawowej ma różną formę w zależności od liczby dzieci w wieku szkolnym na danym obszarze. Zdarza się, że dzieci z różnych grup wiekowych uczą się we wspólnych klasach. Są one zazwyczaj dość niewielkie. Średnia liczba uczniów w klasie waha się od 17 do 18 uczniów.

Edukacja podstawowa obejmuje sześć lat nauki i jest podzielona na trzy etapy:
- młodszy, obejmujący pierwsze dwa lata nauki
- pośredni, obejmując trzeci i czwarty rok nauki
- wyższy, obejmujący piąty i szósty rok.

Przez sześć lat nauki w szkole podstawowej, wychowawca przeprowadza okresowo sprawdza wiedzę uczniów i ocenia ich postępy w nauce.

Wyróżnia się dwa rodzaje takich egzaminów:
- jeden służący określeniu poziomu wiedzy w obrębie mniejszych zakresów tematycznych i jest on powszechnie używany w procesie nauczania
- drugi służy przetestowaniu wiedzy w szerszym zakresie tematycznym i dostarcza oceny postępów każdego dziecka na końcu każdej klasy i określa, czy uczeń jest gotowy, by zdać rok wyżej.

Oszacowanie takie jest częścią procesu uczenia się i umożliwia nauczycielom dostosowywanie biegu lekcji do potrzeb i zdolności każdego ucznia.

Alternatywą dla szkół państwowych są szkoły wyznaniowe, prywatne Waldorf Schools i European School.

Szkolnictwo średnie

System edukacji w Luksemburgu na tym etapie wyróżnia edukację ponadpodstawową ogólną (Enseignement Secondaire General) i edukację ponadpodstawową techniczną (Enseignement Secondaire Technique).

Szkolnictwo średnie ogólne

Edukacja ponadpodstawowa obejmuje siedem lat nauki i jest podzielona na trzy części:
- poziom młodszy (pierwszy, drugi i trzeci rok)
- ogólny poziom wyższy (czwarty i piąty rok)
- specjalizacja (szósty i siódmy rok).

Dziesięć szkół państwowych oraz liceów prowadzi ogólną edukację ponadpodstawową. Dodatkowo sześć technicznych szkół średnich oferuje możliwość zdobycia wykształcenia ogólnego na młodszym poziomie: trzy z nich na przestrzeni trzech lat, jedna pięciu lat i jedna siedmiu lat.

Jeśli chodzi o wybór zajęć pierwszy z takich wyborów ma miejsce w drugiej klasie edukacji ponadpodstawowej, a uczniowie wybierają między planem nowoczesnym a klasycznym. Różnica polega na tym, że plan klasyczny zawiera łacinę (3 lub 5 godzin tygodniowo) jako dodatkowy język, w planie nowoczesnym jest angielski (który nie jest uczony w planie klasycznym do trzeciej klasy).

Na końcu trzeciej klasy, uczniowie muszą wybierać między literaturą i naukami ścisłymi zarówno w planie klasycznym jak i nowoczesnym. Uczniowie nie wybierają specjalizacji aż do szóstej klasy, ich wybory w tym czasie są więc wiążące.

W szóstej klasie, uczniowie mogą wybierać między segmentami.

Dla planu z literaturą:
- języki
- nauki społeczne
- sztuki piękne
- muzyka

Dla planu z naukami ścisłymi:
- matematyka i fizyka
- nauki przyrodnicze
- ekonomia

Edukacja w szkołach ponadpostawowych kończy się egzaminem państwowym. Po jego zdaniu uczniowie otrzymują dyplom upoważniający do wstępu na wyższe uczelnie.

Szkolnictwo średnie techniczne

Techniczna edukacja ponadpodstawowa również jest podzielona na trzy części:

1) młodszą szkołę średnią, trwającą trzy lata i rozpoczynającą się po szóstym roku w szkole podstawowej.

Równoległym programem do programu młodszej szkoły technicznej jest Préparatoire régime (profil przygotowujący). Ma on przygotować uczniów do wejścia do profilu technicznego albo przygotować do podjęcia pracy.

2) „pośrednią” szkołę średnią, obejmującą:
- profil zawodowy, normalnie trwający trzy lata,
- etap szkoleń technicznych, trwający dwa lata,
- profil techniczny, trwający dwa lata

3) wyższą szkołę średnią, obejmującą:
- etap szkoleń technicznych, trwający dwa lata,
- profil techniczny, trwający dwa lata.

Wszyscy uczniowie, którzy uzyskali pozytywne oceny na etapie młodszej szkoły średniej otrzymują świadectwo ukończenia młodszego cyklu (podobnie jest w szkołach ponadpodstawowych).

Jeśli chodzi o „pośrednią” szkołę średnią uczniowie zdają egzaminy z:
- korespondencji /dokumentów albo języków,
- nauk społecznych,
- ekonomii/rachunkowości.

Uczniowie technicznych szkół ponadpodstawowych przystępujący do egzaminu na końcu nauki na tym etapie otrzymują dyplom zawodowy i techniczny (CAPT - certificat d'aptitude professionnelle et technique). Uczniowie zdający praktyczną część egzaminu otrzymują dyplom zdolności praktycznych (CCM - certificat de manuelle capacité).
Uczniowie w zakresie handlu mogą wziąć dwuczęściowy kurs, prowadzący do podstawowego dyplomu technicznego i zawodowego (CITP - certificat d'initiation professionnelle et technique) na końcu pierwszego poziomu.

Końcowy egzamin jest organizowany w całym kraju i obejmuje część teoretyczną i praktyczną.

Wyższa szkoła średnia dla techników prowadzi do egzaminu państwowego. Uczniowie, którzy go zdadzą otrzymują dyplom technika (diplôme de technicien), wyszczególniający kursy i przedmioty, z których zostali przeegzaminowani i stwierdzający, że posiadają wystarczającą wiedzę, by przejść na wyższy etap studiów technicznych.

Wyższy poziom profilu technicznego ponownie kończy się egzaminem państwowym.

Osoby, które go zdają otrzymują świadectwa ukończenia średniej szkoły technicznej, uprawniające do dostępu do studiów, na których podkreślone są przedmioty, z których zostali oni przeegzaminowani.

Szkoły alternatywne

European School w Luksemburgu ma dziewięć segmentów języka i ma na celu kształcenie głównie dzieci urzędników. Uczniowie prywatni muszą płacić zarówno za rejestrację jak i za naukę.

Waldorf School oferuje program państwowej szkoły ponadpodstawej, ale tylko do trzeciej klasy.

Program szkoły ponadpodstawowej oferują również szkoły wyznaniowe oraz niektóre szkoły prywatne jak np. Prywatne liceum techniczne Emili Metz.

Marcin Górzyński edu.edu.pl