Czechy kuszą młodych Polaków bliskością geograficzną i zbliżonym do polskiego, swojsko brzmiącym językiem. Wspólne członkostwo w Unii Europejskiej zapewnia nam możliwość kształcenia się w kraju naszych południowych sąsiadów. Zanim jednak się na to zdecydujemy, warto przyjrzeć się czeskiemu systemowi edukacyjnemu oraz sprawdzić, jakie prawa mają tam obywatele innych krajów członkowskich.

System szkolnictwa

Czeski system szkolnictwa jest zasadniczo podobny do polskiego, nie musimy więc szykować się na drastyczne zmiany. Obowiązek uczęszczania do szkoły mają dzieci w wieku od sześciu do piętnastu lat.

Szkolnictwo podstawowe
Czeska podstawówka (základni škola) przypomina polską sprzed reformy szkolnictwa. Początkowo jeden nauczyciel uczy wszystkich przedmiotów, z czasem każdy z pedagogów wykłada maksymalnie dwa przedmioty. Lekcje trwają tak jak u nas czterdzieści pięć minut. Jeśli rodzice nie zdecydują inaczej, dziecko przydzielane jest do szkoły w swoim rejonie. Zasadniczą różnicę widać w zasadach ukończenia szkoły podstawowej. Uczeń może opuścić szkołę po pięciu latach - idzie wtedy do ośmioletniego gymnázjum. Jeśli zdecyduje się zostać w základni škola i ukończyć ją po siedmiu latach, jego nauka w gymnázjum potrwa dwa lata krócej.

Szkolnictwo średnie
Gymnázjum - połączenie naszego gimnazjum z liceum ogólnokształcącym, to jedna z trzech możliwości kształcenia ponadpodstawowego w Czechach. Aby je rozpocząć, należy zakończyć nauczanie podstawowe i pozytywnie zdać egzaminy wstępne (lub spełnić wszelkie inne wymagania szkoły). Gymnázjum daje podstawy wykształcenia i przede wszystkim przygotowuje uczniów do dalszej edukacji na studiach wyższych. Kończy się ono odpowiednikiem naszej matury - maturita. Czeski system oferuje oprócz tego dwa rodzaje szkół zawodowych - středni odborná škola i středni odborné učiliště. Pierwsza z nich trwa przeważnie cztery lata i kończy się maturą (choć można ją ukończyć po dwóch lub trzech latach, nie obejmuje jednak wtedy końcowego egzaminu). Wybiera się ją w zależności od zainteresowań - może być to szkoła medyczna, techniczna, ekonomiczna lub specjalizująca się w naukach humanistycznych. 40% czasu poświęca się tu kształceniu ogólnemu, pozostałe 60% przeznaczone jest na zdobywanie umiejętności zawodowych. Po jej ukończeniu można kontynuować naukę na studiach wyższych. Středni odborné učiliště ma charakter bardziej rzemieślniczy. Trwa zazwyczaj trzy lata, podczas których ponad połowę czasu poświęca się na naukę praktycznych umiejętności. Po zdanym końcowym egzaminie jej absolwenci otrzymują dyplom rzemieślniczy.

Szkolnictwo wyższe

Czeskie szkoły wyższe (vysoká škola) oferują zazwyczaj trzy etapy studiów - trzyletnie licencjackie (Bakalář), pięcioletnie magisterskie (Magistr) i trzyletnie doktoranckie. Są też szkoły, w których możemy zdobyć najwyżej tytuł licencjata. W Czechach mamy do wyboru uniwersytety (univerzita), uczelnie techniczne odpowiadające naszym politechnikom (vysoké učeni technické oraz technická univerzita) oraz akademie (akademie). Studiować mogą posiadacze matury, którzy pozytywnie zdadzą egzaminy wstępne i sprostają innym, indywidualnym wymaganiom uczelni. Czeskie szkoły wyższe przyjmują zazwyczaj połowę chętnych, konkurencja jest więc dosyć duża. Nasi sąsiedzi mają także trzy uczelnie wojskowe oraz Akademię Policyjną. Ciekawymi instytucjami są również wyższe szkoły zawodowe (vyšši odborná škola) , które przygotowują do wymagających i trudnych zawodów technicznych, nie dają jednak tytułów uniwersyteckich. Języki, w jakich prowadzone są zajęcia to, oprócz czeskiego, angielski i niemiecki.

Kształcenie na odległość

W Czechach znajdują się cztery centra edukacji na odległość - w Pradze, Libercu, Brnie i Ołomuńcu. Narodowe Centrum Kształcenia na Odległość zostało utworzone w 1995 roku. Oprócz podlegających mu placówek możemy spotkać także pozarządowe organizacje oferujące ten typ studiów.

Kształcenie ustawiczne

Czesi oferują swoim obywatelom, a teraz także mieszkańcom Unii Europejskiej, wiele możliwości kształcenia ustawicznego. Zajmujące się nim instytucje bardzo często współpracują z uczelniami zagranicznymi, szczególnie w celach kształcenia językowego. Zarówno państwowe jak i prywatne placówki pomagają podnosić kwalifikacje oraz całkowicie zmieniać profesję. W Czechach istnieją także Uniwersytety Trzeciego Wieku.

Agnieszka Dobosz edu.edu.pl