Szwecja, oprócz natychmiastowych skojarzeń z fiordami, postacią Alfreda Nobla
i Sztokholmem, jest również krajem, który oferuje mnóstwo możliwości (zarówno na rynku pracy jak i na płaszczyźnie edukacyjnej) obcokrajowcom, pragnącym poznać trochę bliżej „północnego sąsiada”.

Szkoła podstawowa

System edukacji w Szwecji (nie wliczając w to szkół wyższych) jest oparty na dziewięcioletniej, obowiązkowej nauce, którą zwykle podejmują dzieci w wieku lat 7. Przed tym etapem dzieci mogą rozpocząć edukację przedszkolną (förskoleklass), która nie jest obowiązkowa.

Pierwsze lata uczeń spędza w tzw. „grundskola”, czyli szkole podstawowej. Edukacja jest podzielona na dwa etapy (niższy i wyższy), które odpowiednio obejmują przedział wiekowy: od 7 – 13 i od 13 – 16 lat.

System oceniania charakteryzuje się w tym typie szkoły trzema głównymi stopniami:

- G (oznaczające zaliczenie przedmiotu) = 10*
- VG (zaliczenie z wyróżnieniem) = 15*
- MVG (zaliczenie najwyższe) = 20*

Nie są to typowe formy oceniania dla osób przyzwyczajonych do polskich piątek, czwórek czy jedynek. Ale system ocen w Szwecji różni się jeszcze bardziej od polskiego w przypadku ocen negatywnych – te oceny nie występują w formalnym systemie. Jednak, jeżeli uczeń nie zaliczy danego testu czy sprawdzianu, otrzymuje ***, które oznaczają „brak podstaw do oceny”. Często ten typ oceny jest zastępowany przez nauczycieli stopniem IG (brak zaliczenia). Jednak typowych oceń nie otrzymuje się, aż do klasy VIII.

Test (aplikacja) do szkoły średniej odbywa się na podstawie ogólnej sumy punktów (zwykle 320) *, branej z 16 przedmiotów (czasami nawet 17 lub więcej – wchodzi w to obowiązkowy, trzeci język obcy, niemiecki bądź francuski lub popularny ostatnio hiszpański). Wśród wszystkich wybranych przedmiotów muszą się znaleźć trzy przedmioty obowiązkowe: angielski, szwedzki i matematyka (!). Brak zaliczenia któregokolwiek z tych przedmiotów nie pozwala na kontynuowanie nauki w szkole średniej, jednak uczeń ma możliwość dalszej nauki i uzupełnienia wiadomości w „grundskole”.

Szkoła średnia

Szkoła średnia „gymnasieskola” trwa przeważnie trzy lata (ewentualnie, w zależności od kierunku cztery), a nauka w niej jest podzielona na dwa programy/główne kierunki: „social knowledge" (samhällskunskap), czyli kierunek humanistyczny i „science" (naturvetenskap) – blok przedmiotów „ścisłych”. Te z kolei dzielą się na specjalności, jak np. „programy narodowe” – programy zajęć definiowane przez Ministerstwo Edukacji, czy specjalności oferowane przez daną szkołę w określonym rejonie kraju. Większość szkół zwykle realizuje „programy narodowe”.

Przedmioty (kursy) wybierane przez ucznia na określonej specjalności dzielą się w praktyce na cztery typy:

- kursy obowiązkowe – kursy, które każdy uczeń musi zaliczyć obowiązkowo, aby otrzymać dyplom, bez względu na to, na jakiej specjalności się uczy
- przedmioty dodatkowe na danym kierunku, które uczeń jest zobowiązany zaliczyć
- kursy indywidualne – przedmioty, które uczeń wybiera sam, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami na drugim bądź trzecim roku
- kursy odpowiadające danej specjalności – przedmioty, które są obowiązkowe na danej specjalności

Ogólna sytuacja szkolnictwa w Szwecji

Organizacją, administracją i wszystkimi innymi sprawami obejmującymi szkolnictwo zajmuje się państwo. Nad siatką godzin, dotacjami, czy szczegółami programów nauczania czuwa Ministerstwo Edukacji. Nauka w szkołach państwowych jest bezpłatna - kosztów (materiały dydaktyczne, posiłki, transport) za finansowanie nauki na tym etapie nie ponoszą ani uczniowie, ani ich rodzice. Uczniowie szkół średnich (16 – 20 lat) korzystają ze stypendium naukowego.

Jeżeli chodzi o organizację roku szkolnego jest ona identyczna do polskiej. Rok szkolny trwa ok. 40 tygodni (od września do czerwca) i dzieli się na dwa semestry.

System szkolny w Szwecji oferuje wiele możliwości rozwijania zainteresowań na polu naukowym i poza nim, jednak największą zaletą tego systemu jest dość szybkie usamodzielnianie się ucznia i jego ukierunkowanie, we wczesnym etapie edukacji, na odpowiadający mu kierunek i dzięki temu, kształcenie specjalistów w danej dziedzinie.

Katarzyna Ulman edu.edu.pl